Güvence Hesabı kapsamına giren Sigortalar nelerdir ?

Güvence Hesabı kapsamına giren sigortalar nelerdir? Tarihsel arka plan, güncel kapsam ve tartışmalar

Güvence Hesabı, zorunlu sigorta sisteminin “son emniyet supabı”dır: Zorunlu poliçelerin bulunmadığı, aracın tespit edilemediği ya da sigorta şirketinin iflas ettiği hallerde, yalnızca bedensel zararlar (ölüm ve cismani zarar/sakatlık) için devreye girer. Bu yapı, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 2007’de yürürlüğe giren 14. maddesi ile kurumsallaşmış, kapsam ve işleyişi yönetmeliklerle detaylandırılmıştır. Böylece mağdurlar, kusurlu tarafın sigortasızlığı nedeniyle tazminatsız kalmaktan korunur; ödemeler ise kazanın tarihinde geçerli zorunlu sigorta teminat limitleriyle sınırlıdır. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Tarihsel arka plan: Trafik Garanti Hesabı’ndan Güvence Hesabı’na

Türkiye’de zorunlu sigortaların yaygınlaşmasıyla birlikte, sigorta korumasının boşluklarında mağdurları destekleyecek bir “fon” fikri uzun süredir gündemdeydi. 2007’de yayımlanan Güvence Hesabı Yönetmeliği, hesabın kuruluş-işleyiş ilkelerini belirleyerek kurumsal çerçeveyi oluşturdu. Bu çerçeve, önceki dönemde Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı mantığını güncelleyip Güvence Hesabı adıyla genişleten bir dönüşümdür. Yönetmelik, hesap varlıklarının nemalandırılmasından yapılacak ödemelere kadar esasları düzenler; dayanağı açıkça 5684 sayılı Kanun m.14 olarak gösterir. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

Güncel kapsam: Hangi zorunlu sigortalar Güvence Hesabı’na bağlı?

Güvence Hesabı, kanun ve ikincil düzenlemelerle sınırlı sayıda zorunlu sigorta türünde, mevzuatta belirtilen koşullar doğduğunda bedensel zararları karşılar. Resmî açıklamaya göre kapsam şunları içerir: :contentReference[oaicite:2]{index=2}

1) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS)

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işleteninin üçüncü kişilere karşı mali sorumluluğunu kapsar. Aracın sigortasız olması, çalıntı/gasp edilmiş olması veya aracın/işletenin tespit edilememesi gibi durumlarda bedensel zararlar için Güvence Hesabı devreye girebilir. :contentReference[oaicite:3]{index=3}

2) Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası

Tehlikeli maddelerle mesleki faaliyette bulunanların, bu faaliyet dolayısıyla üçüncü kişilere verebilecekleri bedeni ve maddi zararlar için yaptırdıkları zorunlu poliçedir. Güvence Hesabı, bu branşta da mevzuattaki şartlar gerçekleşirse bedensel zararlar bakımından son güvenceyi sağlar. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

3) Tüpgaz (LPG) Zorunlu Sorumluluk Sigortası

LPG tüpleyen firmaların kusurları nedeniyle ortaya çıkabilecek olaylar sonucu üçüncü kişilerin uğrayacağı zararları kapsar. Zorunlu poliçenin olmadığı ya da sigorta şirketinin sorumluluğunu üstlenemediği hallerde, bedensel zarar yönünden Güvence Hesabı devreye girebilir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}

4) Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası

Yeraltı/yerüstü maden işlerinde çalışan personelin iş sırasında maruz kaldığı kazalar nedeniyle ölüm veya sürekli sakatlık riskleri için zorunlu güvence sağlar. Sigorta şirketinin yükümlülüklerini yerine getirememesi gibi istisnai durumlarda, bedensel zararlar Güvence Hesabı çerçevesinde karşılanabilir. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

5) Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlar İçin Zorunlu Mali Sorumluluk

Servis, oto yıkama, otopark, galericilik gibi faaliyetler sırasında teslim alınan araçların sebep olduğu zararlara ilişkin zorunlu sorumluluk poliçesidir; bu branşta da son güvence işlevi bulunmaktadır. :contentReference[oaicite:7]{index=7}

6) Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza

Yolcu taşımacılığı yapanların yolcuları ve görevli personeli için ferdi kaza kapsamı sağlar. Güvence Hesabı, bu branşta da yalnızca bedensel zararlar yönünden ve mevzuat koşulları oluştuğunda devreye girer. :contentReference[oaicite:8]{index=8}

Önemli not: Herhangi bir geçerli poliçenin var olduğu olaylarda tazmin sorumluluğu öncelikle ilgili sigorta şirketine aittir; bu durumda Güvence Hesabı’nın sorumluluğu doğmaz. Ayrıca, hesabın sorumluluğu kazanın tarihindeki zorunlu teminat limitleriyle sınırlıdır. :contentReference[oaicite:9]{index=9}

Nasıl işler? Başvuru ve ödeme ilkeleri

Güvence Hesabı, yalnızca bedensel zarar (ölüm/destekten yoksun kalma ve cismani zarar/sakatlık) kalemlerini karşılar; araç ve diğer eşyalardaki maddi hasarlar kapsam dışıdır. Hak sahipliği ve tutar belirlendikten sonra ödeme yapılır; süreç kanun ve yönetmelik hükümlerine tabidir. :contentReference[oaicite:10]{index=10}

Güncel akademik ve uygulama tartışmaları

Kapsamın bedensel zararla sınırlılığı: Öğretide en çok tartışılan başlıklardan biri, üçüncü kişilerin malvarlığı zararlarının kapsam dışında kalmasıdır. Zorunlu sigorta korumasının sosyal amaçları dikkate alındığında, en azından belli eşiklerde maddi zararların da fona konu edilebileceğini savunan görüşler vardır. Diğer görüş ise fonun sürdürülebilirliğini öne çıkarır ve riskin ana taşıyıcısının zorunlu sigorta havuzu olduğunu, fonun ise yalnızca “yedek fren” gibi çalışması gerektiğini belirtir. :contentReference[oaicite:11]{index=11}

Failin tespiti ve rücu: Aracın/işletenin belirlenemediği olaylarda mağduriyetin hızla giderilmesi amaçlanır; ancak fon ödemelerinin ardından, kusurlu tarafa rücu süreçlerinin etkinliği ve tahsilat oranları pratikte tartışma konusudur. Bu başlık, fonun kamu yararı misyonu ile ahlaki tehlike (moral hazard) riski arasında denge kurulmasını gerektirir. :contentReference[oaicite:12]{index=12}

Limitler, enflasyon ve hesaplama yöntemleri: Ödemelerin zorunlu sigorta limitleriyle sınırlı olması, yüksek enflasyon ve artan bakım/tedavi maliyetleri dönemlerinde “gerçek zarar–limit” farkını gündeme getirir. Akademik tartışmalar, destekten yoksun kalma ve sürekli sakatlık hesaplarının güncel aktüeryal parametrelerle uyumu ve limitlerin periyodik güncellenme mekanizmaları üzerinde yoğunlaşır. Düzenleyici çerçeve, SEDDK denetimi altında, limitlerin güncellenmesi ve fonun finansal dengesinin korunması yönünde evrilmektedir. :contentReference[oaicite:13]{index=13}

Sonuç: Sosyal korumanın “yedek fren”i

Güvence Hesabı, zorunlu sigorta mimarisinin tamamlayıcı bir unsuru olarak, belirli branşlarda ve yalnızca bedensel zararlar için sigortasızlık riskini toplumsal ölçekte yumuşatır. Kapsamının sınırlı ve kurallı olmasının nedeni, hem mağdurun korunması hem de fon sürdürülebilirliği arasında denge kurmaktır. Uygulamada tartışmalar sürse de tarihsel çizgi, fonun görev alanını netleştirerek şeffaflık ve erişilebilirlik ekseninde ilerlemektedir. Resmî kaynaklar ve mevzuat, hangi hallerde başvuru yapılabileceğini ve sorumluluk sınırlarını açık biçimde göstermektedir. :contentReference[oaicite:14]{index=14}

Kaynakça

• Güvence Hesabı resmî sitesi – “Kapsama Giren Sigortalar”, “Nedir?” ve ilgili sayfalar. :contentReference[oaicite:15]{index=15}
• Güvence Hesabı Yönetmeliği – Dayanak: 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu m.14. :contentReference[oaicite:16]{index=16}
• Resmî Gazete metinleri ve açıklamalar (2007 ve sonrası). :contentReference[oaicite:17]{index=17}
• Akademik/değerlendirme yazınından örnekler (fonun kapsamı, başvuru ve sınırlar). :contentReference[oaicite:18]{index=18}

::contentReference[oaicite:19]{index=19}